گام به گام درس 7 فارسی دهم انسانی

جواب سوالات قلمرو زبانی صفحه 53 درس 7 ادبیات فارسی دهم

 

۱) با توجّه به متن درس، معادل معنایی کلمه های زیر را بنویسید.

پاسخ: دولت (سعادت، ثروت، اقبال) / کریمی (بزرگواری، بخشندگی) / لثیمی (پستی، فرومایگی)

۲) کدام قسمت جملە زیر، حذف شده است؟ نوع حذف را مشخص کنید.

«نیکوخو، بهتر هزار بار از نیکو رو.»

پاسخ: فعل جمله (است) حذف شده است (نیکو خو هزار بار از نیکو رو بهتر است). که از معنی جمله به حذف فعل پی می بریم. (حذف به قرینه معنوی)

۳) در فارسی معیار و رایج، برخی واژه‌ها به دو شکل، تلفّظ می‌شوند؛ نظیر «مهرَبان، مهرْبان». در گفتار عادی، از هر دو گونۀ تلفظی می‌توان استفاده کرد، امّا در شعر، با توجّه به وزن و آهنگ، باید تلفّظ مناسب را انتخاب کرد.

در متن درس، واژه‌های دو تلفّظی را بیابید.

پاسخ: جاوْدان و جاوِدان / روزْگار و روزِگار / پادْشاه و پادِشاه

 

پاسخ قلمرو ادبی صفحه 53 درس هفتم فارسی دهم

 

۱) در بند ششم متن درس، کدام نوع از روابط معنایی واژه ها، بر زیبایی سخن افزوده است؟

پاسخ: تضاد / مانند: فرقت و وصلت ، محنت و راحت ، وفا و جفا

۲) در جمله زیر، دو رکن اصلی تشبیه (مسبّه و مشبّه به) را مشخّص کنید.

«قرآن مانند است به بهشت جاودان.»

پاسخ: قرآن: مشبه / مانند: ادات / بهشت: مشبه به / جاودان: وجه شبه

۳) در عبارت زیر، کدام واژه ها «جناس» دارند؟

«از روی نیکویش، حبس و چاه آمد و از خوی نیکویش تخت و گاه آمد.»

پاسخ: واژه های چاه و گاه / روی و خوی جناس دارند.

۴) به واژه‌هایی که در پایان دو جمله بیایند و از نظر صامت‌ها و مصوّت‌های پایانی، وزن یا هر دوی آنها هماهنگ باشند، واژه‌های «مُسَجّع» و به آهنگ برخاسته از آنها «سجع» می‌گویند.

نمونه:

هنر، چشمۀ زاینده است و دولت پاینده. سعدی
مُلک بی‌دین باطل است و دین بی‌ملک، ضایع. کلیله و دمنه
محبّت را غایت نیست؛ از بهر آنکه محبوب را نهایت نیست. عطّار

دو عبارت مُسَجّع از متن درس بیابید و ارکان سجع را مشخّص نمایید.

پاسخ: تن‌ها ، دل‌ها / نجاست ، ذلت

 

جواب قلمرو فکری صفحه 54 درس هفتم ادبیات فارسی دهم

 

۱) به چه دلیل نویسنده معتقد است که: «مَثَل قرآن، مَثَل آب روان است.»؟

پاسخ: چون همانطور که آب، پاک کننده پلیدی ها است، قرآن هم پاک کننده گناهان و بدی ها است.

۲) کدام بخش از متن درس، به مفهوم آیۀ شریفۀ «و مَکَروا و مَکَراللّه واللّهُ خیرُ الماکرین.» (آل عمران، آیهٔ 54) اشاره دارد؟

پاسخ: قسمت پایانی درس: برادران یوسف، چون او را زیادت نعمت دیدند و یعقوب را بدو میل و عنایت دیدند، آهنگ کید و مکر و عداوت کردند تا مگر او را هلاک کنند و عالم از آثار وجود او پاک کنند. تدبیر برادران بر خلاف تقدیر رحمان آمد.

۳) بیت زیر، با کدام عبارت درس، ارتباط معنایی دارد؟

صورت زیبای ظاهر هیچ نیست / ای برادر، سیرت زیبا بیار سعدی

پاسخ: با قسمت «قصه حال یوسف را نیکو نه از حسن صورت او گفت بلکه از حسن سیرت او گفت؛ زیرا که نیکوخوتر، بهتر هزار بار از نیکورو، نبینی که یوسف را از روی نیکو بند آمد و از خوی نیکو امر و فرمان آمد و از خوی نیکوش تخت و گاه آمد.» ارتباط معنایی دارد.

۴) دربارۀ ارتباط مفهومی دو عبارت زیر، توضیح دهید.

«الصّبرُ مِفتاحُ الفَرَج».
یعغوب، خودْ را به صبرْ آموزگار بود.

پاسخ: هر دو عبارت تاکید بر صبر و شکوفایی را سفارش می کنند. صبر راهگشای همه مشکلات می باشد و با صبر کردن و صبور بودن می‌توان به اهداف خود رسید.

۵) چرا نویسنده داستان حضرت یوسف را عجیب ترین داستان ها می داند؟

پاسخ: چون در این درس چند امر متضاد مانند غم و شادی، آسایش و بلا، جدایی و پیوستگی و… کنار هم آمده است.

 

 

 

کتاب درسی فارسی دهم