گام به گام درس 10 علوم ششم دبستان

در مورد استفاده و نقش میکروسکوپ‌ها در دنیای امروز، اطلاعات جمع‌آوری و در مورد آنها در کلاس گفت‌وگو کنید.

پاسخ: جاندارانی مانند تک یاخته ای ها که با چشم قابل مشاهده نیستند با میکروسکوپ مشاهده میشوند که میتواند درباره زندگی آنها مطالعه کرد. جانداران تک سلولی که بیماری زا هستند نیز توسط میکروسکوپ مطالعه میشوند همچنین از میکروسکوپ در برخی از جراحی ها استفاده میشود. به طور کلی از میکروسکوپ در علم زیست شناسی ، پزشکی ، جانور شناسی و گیاه شناسی و … استفاده میشود.

آزمایش کنید صفحه 75 علوم ششم

با کمک والدین خود چند شیشه کوچک در دار تهیه کنید و از آب مکان‌های مختلف مثل حوض، برکه، نهر، رودخانه که ظاهر سبز رنگ دارند، نمونه برداری کنید و به کلاس بیاورید.
با کمک معلم، قطره‌ای از نمونه‌های آب را روی تیغه شیشه‌ای بریزید و تیغک را روی آن قرار دهید. میکروسکوپ را تنظیم و نمونه را مشاهده کنید. شکل آنچه را می‌بینید در دفتر خود بکشید و با شکل‌های صفحه بعد مقایسه کنید.
پاسخ: چیزهایی که در آب برکه مشاهده می‌شود موجوداتی هستند که جانداران ساده یا آغازیان نام دارند. این گروه از جانداران اغلب تک سلولی بوده و نسبت به جانوران و گیاهان، ساختمان ساده‌تری دارند.
جلبک‌های تک‌سلولی که به علت داشتن سبزینه (کلروفیل) توانایی غذا سازی دارند، به وفور در آب برکه مشاهده می‌شوند. جلبک‌های تک‌سلولی هم در آب شور و هم در آب شیرین زندگی می‌کنند و وجودشان برای جانداران آبزی اهمیت فراوان دارد، زیرا هم اکسیژن آب را افزایش می‌دهند و هم منبع تغذیه‌ای آبزیان به شمار می‌روند. جلبک‌ها را به رنگ‌های سبز و قرمز و قهوه‌ای می‌توانیم مشاهده نماییم که برخی از آن‌ها دارای زائده‌هایی به نام تاژک و مژک هستند.
از جلبک‌هایی که می‌توانیم در آب برکه مشاهده نماییم دیاتوم هستند که پوسته سیلیسی دارند، همچنین در آب برکه می‌توانیم گونه‌هایی از جانداران ساده به نام باکتری‌ها و قارچ‌های تک‌سلولی را مشاهده نماییم.

گفت‌وگو صفحه 78 علوم ششم

میکروسکوپ‌های قدیمی و امروزی را با یکدیگر مقایسه کنید. از این مقایسه چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟
پاسخ: میکروسکوپ‌های قدیمی ساختار بسیار ساده‌ای داشتند و در آن‌ها به جای لامپ، آینه‌ای وجود داشته که نور را به سمت نمونه منعکس می‌کرد. همچنین بزرگ‌نمایی میکروسکوپ‌های قدیمی کم بوده ولی با پیشرفت علم، از انرژی الکتریکی و نیز عدسی‌هایی با بزرگ‌نمایی بیشتر در ساختمان میکروسکوپ‌ها استفاده گردید به طوری که اکنون انسان می‌تواند حتی مولکول‌ها و اتم‌ها و نیز کوچک‌ترین اجزای درون هسته سلول‌ها را با وضوح مناسب شناسایی کند. همچنین میکروسکوپ‌های پیشرفته امروزی توانایی عکس برداری و فیلم برداری نیز دارند. نوعی از میکروسکوپ امروزی به نام میکروسکوپ الکترونی است که می‌تواند تصاویر سه بعدی از سلول‌ها و سایر اجسام تهیه کند. نتیجه می‌گیریم ساختمان میکروسکوپ به مرور زمان کامل‌تر و پیشرفته‌تر شده‌اند و قابلیت‌های آن‌ها نیز افزایش یافته است.

سوال متن صفحه 78 علوم ششم

برای مشاهده یاخته‌های اطراف روزنه که به آن یاخته‌های نگهبان روزنه می‌گویند، می‌توان از برگ تازه گیاه تره، شمعدانی یا گیاهان دیگر استفاده کرد. برگ را تا بزنید تا بشکند. سپس با حرکت مورب یک نیمه روی نیمه دیگر، بخش شفافی را که سطوح بالایی و پایینی برگ را پوشانده‌اند، جدا کنید. تکه کوچکی از آن را روی لامپ بگذارید. پس از اضافه کردن یک قطره آب، لامپ را روی آن قرار دهید و با میکروسکوپ مشاهده کنید.
شکل آنچه را در زیر میکروسکوپ می‌بینید در دفتر خود بکشید.
آیا تصویری که می‌بینید با شکل مقابل شباهتی دارد؟
پاسخ: بله، چون در هر دو تصویر، 3 بخش غشا یا پوسته، هسته و سیتوپلاسم قابل مشاهده است. همچنین سلول‌هایی به نام سلول‌های نگهبان روزنه را می‌توانیم مشاهده کنیم. هر روزنه را یک جفت سلول لوبیایی شکل به نام سلول نگهدارنده روزنه یا نگهبان روزنه احاطه کرده است. این سلول‌ها باعث باز یا بسته شدن روزنه‌ها می‌شوند.

آزمایش کنید صفحه 78 علوم ششم

تعدادی از یاخته‌های سطحی کنده شده دهان را به همراه مقداری بزاق دهان به روی لام منتقل کنید. پس از گسترش آن، لامل را روی آن قرار دهید و زیر میکروسکوپ مشاهده کنید. برای مشاهده بهتر نمونه، یک قطره محلول لوگول یا آبی متیل به آن اضافه و نور میکروسکوپ را تنظیم کنید. (قبل و بعد از آزمایش دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.)
شکل آن چه را در زیر میکروسکوپ می‌بینید در دفتر خود بکشید و آن را مقایسه کنید.
پاسخ: با مقایسه دو شکل متوجه می‌شویم که سلول‌ها از سه بخش غشا یا پوسته، سیتو پلاسم و هسته تشکیل شده‌اند. همچنین مشاهده‌ می‌کنیم که سلول‌های این بافت بسیار نزدیک هم هستند و فضای بین سلولی کمی دارند. همچنین چند لایه‌ای هستند و شکلی همانند سنگفرش دارند.