گام به گام فصل 15 علوم هشتم

آزمایش کنید صفحه 137 علوم هشتم

 

 

هدف آزمایش: بررسی شکست نور در یک تیغه شیشه‌ای
مواد و وسایل: چراغ قوه یا لیزر مدادی، تیغه شیشه‌ای
روش اجرا
۱- تیغه شیشه‌ای را روی سطح میز قرار دهید و باریکه نور را به طور عمود بر یکی از وجوه آن بتابانید. (شکل الف)

۲- با توجه به مسیر باریکه نور پس از عبور از تیغه شیشه‌ای، امتداد باریکه نور را در شکل الف کامل کنید.
پرتو نوری که به طور عمود به شیشه بتابد به صورت مستقیم بدون انحراف عبور می‌کند.

۳- آزمایش را برای حالتی که مطابق شکل ب تیغه شیشه‌ای اندکی چرخیده است، انجام دهید. با توجّه به نتیجه آزمایش، امتداد باریکه نور را روی شکل ب کامل کنید.
برای شکست نور باید: 1- پرتو نور کج یا مایل باشد. 2- جسم کج یا مایل باشد.

 

خود را بیازمایید صفحه 138 علوم هشتم

 

چون در محیط دوم پر تو از خط عمود دور شده و رقیق تر است.

فعالیت صفحه 138 علوم هشتم

 

نوری که از سکه به سطح آب و هوا می‌رسد شکسته می‌شود و مسیر آن تغییر می‌کند و در امتداد دید ما قرار می‌گیرد، چشم ما امتداد نورهای رسیده سکه را می‌بیند ولی در نقطه‌ای بالاتر از حد واقعی آن.

 

آزمایش کنید صفحه 139 علوم هشتم

 

 

خود را بیازمایید صفحه 139 علوم هشتم

 

الف( جاهای خالی را با توجه به شکل 5 و پدیده شکست نور پر کنید. 

باریکه نور هنگام ورود از هوا به منشور، طوری شکسته میشود که به خط عمود …..نزدیکتر…. شود. 

همچنین هنگام خروج باریکه نور از منشور به هوا، طوری شکسته میشود که از خط عمود ….دور….. شود. 

فعالیت صفحه 139 علوم هشتم

 

الف) باریکه نوری که توسط چراغ قوه تشکیل داده‌اید به یک وجه منشور بتابانید. در طرف دیگر منشور، پرده یا یک ورق کاغذ سفید را در مسیر نور خروجی از منشور قرار دهید. نتیجه فعالیت را در گروه خود به بحث بگذارید.
توجه: بهتر است این فعالیت در محیطی نسبتاً تاریک انجام شود.
نور چراق قوه به نور های رنگی تجزیه میشود.

ب) ظرف نسبتاً بزرگی را مطابق شکل روبه‌رو از آب پر کنید و آن را مقابل نور مستقیم آفتاب قرار دهید؛ سپس یک آینه تخت را به طور کج درون آب قرار دهید. در این حالت قسمتی از آب که جلوی آینه قرار دارد، مانند یک منشور عمل می‌کند. ظرف را آن قدر جابه‌جا کنید تا طیف نور خورشید روی یک مقوای سفید رنگ تشکیل شود.
نور سفید خورشید در اثر عبور از منشور به هفت رنگ قرمز ، نارنجی ، زرد ، سبز ، آبی، نیلی و بنفش تبدیل میشود.

 

فکر کنید صفحه 140 علوم هشتم

 

 

در پاشندگی نور سفید توسط منشور، کدام یک از رنگ‌های نور، بیشتر و کدام یک کمتر شکسته شده است؟
نور قرمز انحراف کمتری داشته و کمتر شکسته شده است ولی نور بنفش بیشترین انحراف و شکست را داشته است.

 

آزمایش کنید صفحه 141 علوم هشتم

 

هدف آزمایش: یافتن کانون و فاصله کانونی عدسی همگرا (ذره‌بین)
مواد و وسایل: عدسی همگرا، یک تکه مقوا و خط کش
روش اجرا
۱- ذره بین را مقابل نور مستقیم خورشید بگیرید.
۲- مقوا را روی زمین قرار دهید و ذره‌بین را به آرامی جابه‌جا کنید. هنگامی که لکه نورانی در سطح مقوا به کوچک‌ترین اندازه خود رسید، ذره‌بین را ثابت نگه دارید.
۳- محل تشکیل لکه روشن را کانون عدسی همگرا می‌نامند. در این حالت فاصله بین وسط ذره‌بین تا مقوا را به کمک خط‌کش اندازه بگیرید. این فاصله را، فاصله کانونی عدسی می‌گویند.
فاصله کانونی عدسی را با حرف f نشان می‌دهند. چون از هر دو طرف می‌توان به عدسی نور تاباند. پس هر عدسی دارای دو کانون و دو فاصله کانونی است که با هم برابرند. فاصله کانونی 30 سانتی متر است.

فکر کنید صفحه 142 علوم هشتم

 

 

با توجه به چگونگی شکست نور در منشور، دریافت خود را از شکل‌های (الف) و شکل (ب) بیان کنید.
هر عدسی از کنار هم قرار گرفتن دو منشور تشکیل می شود اگر از قاعده به هم بچسبند عدسی محدب یا واگرا  و اگر از سمت نوی نیز به هم بچسبند عدسی واگرا یا مقعر تشکیل می شود

 

خود را بیازمایید صفحه 143 علوم هشتم

 

شکل زیر دو عدسی همگرا و واگرا را نشان می‌دهد که یک دسته پرتو موازی نور به آنها تابیده شده است. با توجه به شیوه شکست نور، دلیل نام‌گذاری همگرا و واگرا بودن این عدسی‌ها را توضیح دهید.
 مطابق شکل پرتوهای نور هنگام خروج از عدسی همگرا در یک نقطه به نام کانون متمرکز شده یعنی به هم نزدیک می‌شوند (همگرا) در عدسی واگرا پرتوهای تابش پس از شکست و عبور از عدسی از هم دور می‌شوند (یعنی واگرا)

 

فعالیت صفحه 143 علوم هشتم

 

یک عدسی واگرا را در فاصله‌ های مختلف از یک جسم بگیرید. با توجّه به ویژگی‌های تصویری که در عدسی واگرا می‌ بینید، عبارت زیر را کامل کنید.
تصویر همه اجسام در عدسی واگرا ..کوچک‌تر.. از جسم و نسبت به جسم ..مستقیم.. است.

 

کتاب درسی علوم تجربی هشتم