گام به گام درس 16 فارسی ششم دبستان

درک مطلب صفحه 103 فارسی ششم

 

1- سه مورد از فایده‌های قصّه خواندن را بیان کنید.
پاسخ: 1-آگاهی از سرگذشت پیشینیان،2- بیشتر شدن معرفت انسان نسبت به قدرت الهی،3- به دست آوردن تجربه‌های فراوان

2- چرا باید در آغاز یا پایان نوشته از شاعر یا نویسنده‌ی آن یاد کرد؟
پاسخ: برای احترام گذاشتن به شاعر و یا نویسنده

3- اگر بخواهید قصّه‌ای برای خواندن انتخاب کنید، چه ویژگی‌هایی را برای آن در نظر می‌گیرید؟
پاسخ: عبرت انگیزی، کشش و جذابیت و گیرایی، منطقی بودن روند داستان، گزیده گویی، نثر ساده و قصه گونه

4- چه شباهت‌هایی بین حکایت گویی و نظم خوانی وجود دارد؟

هر دو در بستر یک داستان هستند و هر کدام را با یک نظم و آهنگی میخوانیم

جواب ارسالی ثنا : در هر دو باید فهم آسان و پر فایده و پر معنا باشد و هر دو در قالب داستان هستند.

معنی آداب هنر فارسی ششم

 

بدان که قصّه خواندن و شنیدن، فایده‌ی بسیاری دارد:
پاسخ: آگاه باش که داستان(قصه)خواندن و شنیدن فایده‌های بسیاری دارد.

اوّل آنکه از احوال گذشتگان خبردار شود.
پاسخ: فایده‌ی اوّل این است که از تاریخ و سرگذشت پیشینیان آگاه می‌شود .

دویم آنکه چون عجایب بشنود، نظر او به قدرت الهی، گشاده گردد.
پاسخ:فایده‌ی دوم این است که وقتی انسان درباره شگفتی‌های جهان می‌خواند شناخت او نسبت به قدرت خداوند بیشتر می‌شود.

سیم، چون محنت و شدت گذشتگان شنود، داند که هیچ کس از بند محنت آزاد نبوده است، او را تسلی باشد.
پاسخ: فایده‌ی سوّم این است که وقتی داستان رنج و سختی‌هایی که گذشته گان کشیده اند را می‌فهمد به این نکته پی می‌برد که هیچ کس بدون رنج و درد نبوده و این سختی‌ها فقط برای او نیست در نتیجه موجب کم شدن غم و اندوه او می‌شود.

چهارم، چون زوال ملک و مال سلاطین گذشته شنود، دل از مال دنیا و دنیا بردارد و داند که با کس، وفا نکرده و نخواهد کرد.
پاسخ: فایده‌ی چهارم این است که وقتی اخبار نابودی و تباهی سرزمین و اموال پادشاهان گذشته را می‌شنود دیگر به مال دنیا دل نمی‌بنند چون می‌داند که دنیا و مال دنیا به هیچ کس وفادار نمانده و نخواهد ماند.

پنجم، عبرت بسیار و تجربه‌ی بی شمار او را حاصل شود.
پاسخ: فایده‌ی پنجم این است که پند فراوانی می‌گیرد و تجربه زیادی به دست می‌آورد.

و خدای تعالی با حضرت رسول (ص) می‌گوید: «ای محمّد، ما از قصّه های رسولان و خبر های پیغمبران بر تو می‌خوانیم؛ آنچه بدان، دل را ثابت گردانیم و فایده های کلی تو را حاصل گردد» (قرآن کریم، سوره‌ی هود، آیه‌ی 120).
پاسخ: خداوند بلند مرتبه به پیامبر(ص) می گوید«ای محمد ما داستان‌های پیامبران(قبل از تو) و اخبار پیغمبران را برای تو می‌خوانیم(روایت می‌کنیم) و از آنها سودهای بی‌اندازه به تو می‌رسد.

پس معلوم شد که در قصه های گذشتگان،فایده ای هست و خواننده و گوینده و شنونده را از آن فایده رسد. اگر پرسند که قصّه خوانی، چند نوع است، بگوی دو نوع: اول حکایت و دویم نظم خوانی.
پاسخ: پس مشخص شد که دانستن داستان‌های گذشتگان فایده‌هایی دارد که هم برای خواننده و هم گوینده و هم شنونده مفید است. اگر از تو پرسیدند که قصّه گویی چند نوع است؟ بگو دو نوع: اول داستان‌هایی که به صورت حکایت است دوم داستان‌هایی که در قالب شعر است.
اگر پرسند که آداب حکایت گویان چند است،
معنی: اگر از تو پرسیدند که قصّه گویان چه گونه حکایتی را بیان می‌کنند؟

بگوی: اول آمکه قصه ای که ادا خواهد کرد، باید که بر استاد خوانده باشد و با خود تکرار کرده باشد تا فرو نماند. دویم آنکه چست و چالاک به سخن در آید و خام نباشد.
پاسخ: بگو اول این که فرد قصّه‌ای را که می‌خواهد باز گو کند برای یک استاد بخواند و هچنین با خود تمرین کرده باشد تا در هنگام قصّه گویی چیزی را از یاد نبرد. دوم این که در فن سخن گفتن چابک و زرنگ باشد و بی‌تجربه نباشد.

سیم باید که داند که جاعت، لایق چه نوع سخن است، بیشتر، از آن گوید که مردم، راغب آن باشند.
چهارم، نثر را وقت وقت به نظم آراسته گرداند که بزرگان گفته اند: نظم در قصّه خوانی چون نمک است در دیگ؛ اگر کم باشد، طعام بی مزه و اگر بسیار گردد شور شود؛ پس اعتدال، نگاه باید داشت.
پاسخ: سوم این که باید بداند چه سخنی برای شنوندگان مناسب است و بیشتر در مورد مطالبی حرف بزند که مردن می‌‌پسندند، چهارم این که باید در زمان‌های مناسب در بین قصّه ساده خود از شعر نیز استفاده کند زیرا بزرگان گفته اند شعر در میان قصه خواندن مانند نمک زدن به غذا است اگر کم بزنی غذا بی‌مزه می‌شود و اگر زیاد بزنی غذا شور می‌شود پس باید میانه روی کرد.

پنجم، سخنان محال و گزاف نگوید که در چشم مردم، سبک شود.
پاسخ: پنجم این که سخنان غیر ممکن و بیهوده نگوید زیرا در چشم مردم، ارزش و شان خود را از دست می‌دهد.

اگر پرسند که آداب نظم خوانی چند است،
پاسخ: اگر بپرسند که آداب شعر خوانی چگونه است؟

بگوی: اول آنکه به آهنگ خواند.
پاسخ:بگو اول این که آهنگ و وزن شعر را درست رعایت کند.

دویم، سخن را در دل مردم بنشاند.
پاسخ:دوم این که شعر را طوری بخواند که در مردم تاثیر گذار باشد.

سیم، اگر بیتی مشکل پیش آید، شرح آن با حاضران بگوید.
پاسخ:سوم این که اگر در میان شعر بیتی بود که فهم آن برای دیگران مشکل بود آن بیت را توضیح بدهد.

چهارم، چنان نکند که مستمع، ملول گردد.
پاسخ: چهارم این که به شکلی سخن نگویید که شنوده خسته شود

پنجم، صاحب آن نظم را در اول یا آخر، یاد کند و فاتحه و تکبیر گوید.
پاسخ: پنجم در اول یا آخر شعر از نام شاعر آن شعر یاد کند و برای او فاتحه ای بخواند.

بخوان و حفظ کن صفحه 104 کتاب درسی

 

به گیتی، به از راستی، پیشه نیست

به گیتی، بِه از راستی، پیشه نیست

ز کژیّ بَتَر، هیچ اندیشه نیست

معنی: در جهان هیچ کاری بهتر از راستی و درستی نیست و هیچ فکری از دروغ و ناراستی بدتر نیست.

سخن گفتن کژ ز بیچارگی است

به بیچارگان بر، بباید گریست

معنی: دروغ گفتن نشانه‌ی بیچارگی است و برای بیچارگان باید گریه کرد.

هر آن کو که گردد به گردِ دروغ

ستم کاره خوانیمش و بی فروغ

هرکسی که دروغ می‌گوید ظالم و بی‌خرد است.

همه راستی کن که از راستی

نیاید به کار اندرون، کاستی

معنی: همیشه راست گو باش که از راست گویی هیچ وقت ضرری به انسان نمی‌رسد.

هر آن کس که با تو نگوید دُرُست

چنان دان که او دشمنِ جانِ توست

معنی: هر کسی که به تو دروغ می‌گویید او را دشمن جان خود بدان

گشاده است بر ما، درِ راستی

چه کوبیم خیره، درِ کاستی؟

معنی: در راست گویی و درست کاری برای ما باز است چرا با لجبازی باید به سمت دروغ گویی و بد کاری پیش برویم؟

مکن دوستی با دروغ آزمای

همان نیز با مردِ ناپاک رای

معنی: با کسی که دروغ می‌گوید دوستی نکن همان گونه که با انسان‌های ناپاک دوستی نمی‌کنی

خوانش و فهم 105 فارسی ششم

 

 

1-در مصراع به گیتی به از راستی پیشه نیست خوانش دو واژه به چگونه است؟
اولین«به» حرف است و آن را اینگونه می‌ خوانیم: بـ + ـه (ـِ)
دومین«به» صفت است (به معنای بهتر) و آن را اینگونه می ‌خوانیم: بـ + ـه (هـ)

2-بیت گشاده است بر ما در راستی چه کوبیم خیره در کاستی به چه مفهومی اشاره دارد؟
پاسخ:به مفهوم راستگویی و صداقت اشاره دارد